(Ngày ngày viết chữ) Bài viết này nói về những quan niệm của người Việt đối với cái đói thể hiện qua thành ngữ, tục ngữ, ca dao.

MỌI NGƯỜI CŨNG ĐỌC

>> Quan niệm về người già trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam

Các thành ngữ, tục ngữ, ca dao dưới đây được trình bày theo trình tự alphabet.

– Đói ăn muối cũng ngon: Lúc đã quá đói thì không còn kén chọn cầu kỳ nữa.

– Đói ăn vụng, túng làm càn: Hành động xằng bậy do hoàn cảnh thúc đẩy; Đói khổ quá khiến người ta sinh hư hỏng.

– Đói bạc râu, sầu bạc tóc: Đói ăn, phiền muộn khiến người chóng già.

– Đói bụng chồng, đau lòng vợ / Đói bụng chồng, hồng má vợ: Vợ chồng gắn bó mật thiết, chia sẻ ngọt bùi đắng cay.

– Đói cho sạch, rách cho thơm: Dù thiếu thốn cũng phải ăn mặc cho sạch sẽ: Dù nghèo cũng phải giữ nhân cách, không làm điều xằng bậy.

– Đói đảo ngói mà ăn: Một phong tục xưa để của cho con cháu. Nhà giàu khi xưa lợp ngói rất dày dặn phòng khi con cháu về sau nghèo khó thì đảo ngói lấy bớt ra mà bán lấy tiền ăn tiêu.

– Đói đầu gối phải bò: Lâm vào cảnh túng thiếu thì phải tìm mọi cách để kiếm ăn. Ca dao còn có câu: Đói thì đầu gối phải bò, Cái chân hay chạy, cái giò hay đi.

– Đói đến chết ba ngày Tết cũng no / No ba ngày Tết đói ba tháng hè: Dù có nghèo khổ đến đâu cũng cố vay mượn để được ăn uống dồi dào trong ba ngày Tết.

– Đói lòng ăn hột chà là, Để cơm nuôi mẹ mẹ già yếu răng: Lòng hiếu thảo của con cái.

– Đói lòng ăn nắm lá sung, Chồng một thì lấy, chồng chung thì đừng: Có thiếu thốn cũng phải biết chừng mực, việc nên thì làm, việc chăng thì chớ.

– Đói lòng con, héo hon cha mẹ: Nỗi khổ của cha mẹ khi để con bị thiếu thốn.

– Đói miếng hơn tiếng đời: Một quan niệm về đạo đức, thà chịu thiếu thốn về vật chất còn hơn bị mất thanh danh, phải chịu tiếng xấu.

– Đói năm không ai đói bữa: No đói về lâu về dài, một bữa không đáng là bao (ví dụ mời khách một bữa không đáng là bao, không nên keo kiệt).

– Đói ông ở nhà, không đói bà đi chợ: Đàn bà khi xưa đi chợ hay ăn quà.

– Đói ra kẻ chợ, đừng lên rợ mà chết: Kẻ chợ là thành thị, rợ là rừng rú. Ở nông thôn nghèo đói có đi kiếm ăn thì ra thành thị, chớ có lên rừng lên rú.

– Đói thì ăn ráy ăn khoai, chớ thấy lúa trổ tháng Hai mà mừng: Một kinh nghiệm trồng trọt, lúa trổ tháng Hai là mất mùa.

– Đói thì ăn vật, mất thì nói quàng: Vất là vơ vất, gặp cái gì cũng ăn. Người mất của thường xót của nên hay nghi ngờ quàng bậy.

– Đói trẻ chớ vội lo, giàu trẻ chớ vội mừng: Người trẻ tuổi cuộc đời còn nhiều thay đổi.

– Đói trong ruột không ai biết, rách ngoài cật nhiều kẻ hay: Cật là vỏ ngoài, bên ngoài của tre, nứa, mây. Dù thiếu đói cũng nên ăn mặc cho chỉnh tề, giữ vẻ ngoài cho đàng hoàng.

Ngoài ra còn một số cách nói diễn tả đói dữ dội, đói chết đi được, chẳng hạn: Đói bào gan bào ruột; Đói cào đói cấu; Đói hoa cả mắt; Đói run tay run chân; Đói dài răng; Đói vàng mắt;…